Wat u als ondernemer moet weten over schijnzelfstandigheid

In de zorg, de bouw en in tal van andere sectoren werken ondernemers vaak met zzp’ers (zelfstandigen zonder personeel). Maar niet zelden is er sprake van schijnzelfstandigheid: de zzp’er lijkt zelfstandig, maar de arbeidsrelatie heeft alle schijn van een dienstverband. Volgens de uitleg van de Hoge Raad gelden dan ook de wettelijke rechten en plichten die horen bij een dienstverband. En dat kan zowel voor de zzp’er als voor diens opdrachtgever ongewenste (financiële) gevolgen hebben. Werkt u als ondernemer veel met zzp’ers? In dit artikel leest u waar u op moet letten.

Dienstverband

Een dienstverband is vastgelegd in een arbeidsovereenkomst. Dat is volgens de wet een overeenkomst waarin een werknemer zich verbindt om in dienst van de werkgever tegen loon en gedurende een zekere tijd arbeid te verrichten. Uit deze definitie blijken de drie belangrijkste aspecten van een arbeidsovereenkomst: er moet sprake zijn van arbeid, loon en een gezagsverhouding.

Zelfstandigheid

De aspecten arbeid, loon en gezagsverhouding worden ook gebruikt om te bepalen of iemand zzp’er is. Volgens de wet DBA (Deregulering Beoordeling Arbeidsrelatie) is iemand zelfstandig als hij aan drie voorwaarden voldoet: hij hoeft het werk niet zelf te doen, maar mag het ook door iemand anders laten doen zonder controle van de opdrachtgever (arbeid); hij krijgt alleen een vergoeding voor de gemaakte kosten (loon, beloning); en hij mag zelf bepalen hoe hij de opdracht uitvoert (gezagsverhouding).

Schijnzelfstandigheid

Voldoet de zzp’er niet aan deze voorwaarden, dan is sprake van schijnzelfstandigheid. Zijn bovendien de kernactiviteiten van de zzp’er dezelfde als de kernactiviteiten van het vaste personeel (in vaktermen: er is sprake van ‘inbedding in de organisatie’), dan is de zzp’er in feite gewoon een werknemer. Hij heeft dan in werkelijkheid een arbeidscontract en kan een beroep doen op alle daarbij horende wettelijke rechten en plichten, zoals ontslagbescherming, doorbetaling bij ziekte, enzovoort.

Gevolgen
Was tot 2016 alleen de zzp’er aansprakelijk voor schijnzelfstandigheid, sinds de invoering van de wet DBA zijn zowel zzp’er als opdrachtgever aansprakelijk. Beiden worden op de vingers getikt als ze het arbeidsrecht niet naleven. En beiden kunnen rekenen op naheffingen en correcties op belastingen en premies. Maar los daarvan kunnen schijnzelfstandigen – ook met terugwerkende kracht – een arbeidsovereenkomst claimen. En daar zit u als ondernemer natuurlijk niet op te wachten.

Schijnzelfstandigheid voorkomen

Omdat de (financiële) gevolgen niet mals zijn, is het raadzaam om als ondernemer elke vorm van schijnzelfstandigheid van zzp’ers te voorkomen. Bijvoorbeeld door een zogeheten ‘overeenkomst van opdracht’ op te stellen. Daarin legt u vast dat er geen sprake is van een gezagsverhouding of loondienst. Maar ook als dat op papier staat moet u als ondernemer alert blijven en iedere schijn van inbedding van de zzp’er in uw organisatie vermijden. En uiteraard moet u daar in de praktijk ook naar handelen.

Laat u adviseren

Wet- en regelgeving is vaak complex en verandert voortdurend. Werkt u als ondernemer veel met zzp’ers en wilt u zeker weten dat het écht zzp’ers zijn? Dan is het verstandig om u te laten adviseren door een deskundige. Die weet precies hoe de wet in elkaar steekt en is als eerste op de hoogte van veranderingen.