Adoptie nog van deze tijd?

De laatste tijd is er in de media veel te doen over adopties. Zijn adopties nu echt wel in het belang een kindje en worden de belangen van het kindje wel voldoende in ogenschouw genomen? En worden alle gerechtelijke procedures op een juiste wijze gevolgd? Kortom, is adoptie nog van deze tijd?

Deze berichtgeving gaat veelal over buitenlandse adopties, oftewel kinderen die vanuit het buitenland naar Nederland komen en in Nederland door wensouders worden geadopteerd. Maar wist u dat er ook zogenoemde interlandelijke adopties bestaan? Hierbij gaat het om kinderen die in Nederland zijn geboren en in Nederland door wensouders worden geadopteerd. Als advocaat heb ik de eer gehad om al vele van deze trajecten te mogen volgen en de wensouders, op het moment dat de adoptie daar is, bij te staan. Uit deze ervaring kan ik u aangeven dat het proces in Nederland met zeer veel waarborgen is omkleed en over het algemeen zeker in het belang van het kindje is.

Procedure voor adoptie

Wanneer een moeder zwanger is en overweegt het kindje af te staan ter adoptie, worden er verschillende instanties ingeschakeld. In Nederland zijn dit veelal stichting FIOM en de Raad voor de Kinderbescherming. Stichting FIOM stond ooit voor Federatie van Instellingen voor de Ongehuwde Moeder en haar kind. De organisatie werd onder die naam opgericht in 1930 en richtte zich toen vooral op ongewenste zwangerschappen, iets wat in die tijd vaak als stigma over een familie kwam. Nu staat er bij de afkorting op de eigen website: ‘Specialist bij ongewenste zwangerschap en afstammingsvragen’.

De medewerkers van stichting FIOM zijn gespecialiseerd in het aangaan van gesprekken met een moeder. Ze bespreken de achtergrond van de moeder, de mogelijkheden en ook haar wensen. Een moeder wordt tijdens dit traject altijd begeleid. Indien een moeder de Nederlandse taal onvoldoende beheerst, zal er altijd een tolk bij de gesprekken aanwezig zijn. Zo is zeker dat de moeder alles begrijpt van wat er in een voor haar onzekere periode op haar afkomt. Indien de moeder bij haar standpunt blijft om haar kindje ter adoptie af te staan, wordt ook de Raad voor de Kinderbescherming betrokken. Ook zij voeren nog verschillende gesprekken met de moeder. Als zij er ook zeker van zijn dat de moeder haar kindje echt ter adoptie wil afstaan, wordt er door de moeder een afstandsverklaring getekend. In overleg met de moeder wordt vervolgens gekeken waar haar kindje geplaatst gaat worden. De moeder krijgt hierbij de mogelijkheid om haar wensen kenbaar te maken, welke wensen ook worden gerespecteerd.

Afhankelijk van de wensen van de moeder worden dus wensouders gezocht. Deze wensouders horen meestal pas kort voordat het kindje daadwerkelijk bij hen geplaatst gaat worden dat er een match is. Het grote voordeel van een interlandelijke adoptie is dat de kinderen veelal zeer kort na de geboorte al bij de wensouders worden geplaatst. Hierdoor kan er een goede hechting tussen de wensouders en het kindje plaatsvinden. Aangezien er meestal wel enige tijd tussen de geboorte van een kindje en de plaatsing bij de wensouders zit, wordt het kindje in de tussentijd in een pleeggezin geplaatst. Samen met de pleegouders en wensouders wordt een wenperiode afgesproken. Pas na deze periode komt het kindje bij de wensouders te wonen. Gedurende het gehele traject worden zowel de pleegouders als de wensouders intensief begeleid en wordt ook de biologische moeder niet vergeten. De mate van betrokkenheid en begeleiding is mede afhankelijk van haar eigen wensen. Alle stappen in het adoptietraject, van de beslissing van de moeder om haar kindje af te staan tot het moment van plaatsing bij de wensouders, worden zorgvuldig gedocumenteerd. Op die manier is voor iedereen duidelijk dat aan alle waarborgen en juridische vereisten is voldaan.

Als het kindje eenmaal bij de wensouders is geplaatst, moeten de wensouders nog even afwachten totdat zij daadwerkelijk het juridische traject tot adoptie kunnen instellen, om ook juridisch ouders van het kindje te kunnen worden. Naast dat er voorafgaand aan een adoptietraject al aan veel vereisten dient te worden voldaan en dat dit traject met verschillende waarborgen is omkleed, is ook het adoptietraject zelf aan regels gebonden. Zo dienen de wensouders voorafgaand aan het adoptieverzoek meer dan drie jaar op hetzelfde adres ingeschreven te staan (oftewel samen te leven), mag het kindje dat geadopteerd wordt nog niet de leeftijd van 12 jaar hebben bereikt, mag er geen familierechtelijke betrekking tussen het kindje en de wensouders bestaan en – wellicht de belangrijkste voorwaarde – moet het kindje ten minste één jaar bij de wensouders woonachtig zijn op het moment dat de beoogde adoptie wordt uitgesproken.

Indien een verzoek eenmaal is ingediend wordt door de Raad van de Kinderbescherming nogmaals een raadsonderzoek verricht waarbij wordt gekeken of de verzochte adoptie in het belang van de minderjarige is. Eén van de criteria die daarbij van belang zijn is dat vast komt te staan dat het kindje niets meer van zijn of haar juridische ouder(s) te verwachten heeft en dat ook de verwachting is dat dit op korte termijn niet zal veranderen.

Indien een kindje wordt geboren uit een niet-Nederlandse moeder, heeft het van rechtswege ook de nationaliteit van deze moeder. In dat geval dient bij de procedure ook rekening te worden gehouden met internationale aspecten. Er moet dan namelijk ook worden gekeken naar de regels omtrent adoptie van dat betreffende land. In dit kader wordt dus rekening gehouden met de rechten van moeder en kind volgens het recht van het land waarvan het kindje de nationaliteit heeft.

Indien de adoptie wordt uitgesproken, worden de juridische banden met de juridische ouder(s) verbroken en ontstaat er een juridische band met de wensouders. De adoptieouders worden de juridische ouders van het kindje, hetgeen ook diverse rechten (en uiteraard ook verplichtingen) met zich meebrengt. Eén van de rechtsgevolgen is dat het kindje de achternaam van een van de ouders zal gaan dragen. Er is echter ook een mogelijkheid om de voornaam van het kindje te veranderen. In mijn praktijk zie ik echter dat ouders veelal de voornaam van het adoptiekindje in stand laten. Dit omdat de biologische moeder deze naam vaak bewust aan het kindje heeft meegegeven en de naam daarmee ook iets zegt over de persoonlijkheid van het kindje. Veel wensouders vinden het hiernaast belangrijk dat het kindje iets blijft meedragen van zijn of haar geschiedenis. Wel kiezen wensouders er vaak voor om een tweede of derde voornaam aan de naam van het kindje toe te voegen, om zo ook iets van hun eigen identiteit aan de naam toe te voegen.

Het is belangrijk dat wensouders zich bewust zijn van de adoptie en dat een kindje altijd geïnformeerd zal moeten kunnen worden over zijn of haar achtergrond. Dit wordt ook wel statusvoorlichting genoemd. Wanneer het kindje ouder wordt, zullen er vanzelf meer vragen in hem of haar opkomen over zijn of haar afkomst. Ook zullen de wensouders ervoor open moeten en kunnen staan dat sommige biologische ouders graag over het kindje geïnformeerd willen blijven worden. De meeste wensouders vinden dit overigens zelf ook alleen maar prettig.

Mijns inziens is een adoptieprocedure dus zeker nog van deze tijd, in ieder geval kijkend naar de interlandelijke adopties. Uit mijn ervaring kan ik aangeven dat zowel biologische moeders c.q. ouders als de wensouders iets toevoegen en dat zij daarbij allen enkel en alleen het belang van het kindje voor ogen hebben. In hoeverre je in familiezaken over leuke zaken kunt spreken doe ik deze zaken met erg veel plezier en met respect voor alle partijen. Ik bemerk daarbij dat dit niet alleen voor mij geldt, maar ook voor de rechterlijke macht. Op het moment dat de mondelinge behandeling eindelijk daar is, neemt de rechter altijd de tijd voor een persoonlijke noot en is deze zelfs aan het eind bereid tot het maken van een foto. De adoptieprocedure is immers onderdeel van een langdurig traject. Hier moeten de wensouders fijn op kunnen terugkijken en het kan helpen bij de statusvoorlichting ten behoeve van het kindje.

Is adoptie nog van deze tijd?

Mocht u vragen hebben naar aanleiding van dit artikel ‘adoptie nog van deze tijd’ of staat u zelf op het punt een adoptieprocedure te starten? Schroom dan niet om contact met mij op te nemen. Ik help u graag!