Vaccinatieplicht op de werkvloer; een kwestie van tijd?

Vaccinatieplicht op de werkvloer. In steeds meer landen worden werknemers verplicht om zich te laten vaccineren tegen het coronavirus. In Nederland botsen werkgever en werknemer vooralsnog over vaccinatie(plicht), want de een heeft een zorgplicht en de ander zijn privacy: controleren of iemand is gevaccineerd mag de werkgever niet, maar de werkgever moet wel zorgen voor een veilige werkomgeving. Wetgeving of jurisprudentie die werkgevers meer ruimte geeft is er (nog) niet. Blijft het dus voorlopig touwtrekken? Of is vaccinatieplicht op de werkvloer een kwestie van tijd?

Privacy versus zorgplicht – hoe is het juridisch geregeld in Nederland?

Op de eerste plaats heeft in Nederland iedereen recht op onaantastbaarheid van zijn lichaam en op eerbiediging van privéleven, familie- en gezinsleven, waaronder de lichamelijke integriteit valt. Om die reden is vaccinatie in Nederland vrijwillig; er is geen vaccinatieplicht.
Op de tweede plaats is het zo dat het feit of iemand wel of niet is gevaccineerd valt onder ‘gezondheidsgegevens’. En die gegevens van werknemers mag een werkgever op grond van de AVG niet verwerken of gebruiken. Inmiddels is de algemene opinie (en de mening van voormalig minister de Jonge) dat een werkgever wel mag vragen of een werknemer is gevaccineerd, maar de werknemer hoeft die vraag niet te beantwoorden. En als de werknemer die vraag wél beantwoordt, dan mag dat antwoord niet worden geregistreerd. Want volgens de Autoriteit Persoonsgegevens maakt de gezagsverhouding het voor een werknemer onmogelijk om zijn wil vrij te bepalen.

Aan de andere kant is de werkgever wettelijk verplicht om te zorgen voor een veilige werkplek. De werkgever moet voorkomen dat de werknemer bij het uitoefenen van zijn werkzaamheden materiële, fysieke of psychische schade lijdt. Om die reden pleiten werkgevers(organisaties) steeds nadrukkelijker voor meer ruimte om te controleren of werknemers gevaccineerd of getest zijn, of recent hersteld van corona. En om daar consequenties aan te kunnen verbinden, zoals het aanbieden van een andere functie aan ongevaccineerden. De huidige wetgeving biedt die ruimte niet. En intussen ontstaan er in de praktijk ingewikkelde situaties: een ondernemer mag (moet!) zijn klanten wél om een vaccinatiebewijs vragen, maar zijn personeel niet.

Bedrijfsarts kan uitkomst bieden

In de huidige juridische omstandigheden kan de bedrijfsarts uitkomst bieden. Werkgevers kunnen hun werknemers opdragen om bij (milde) medische klachten contact op te nemen met de bedrijfsarts. Die kan vervolgens aangeven dat een werknemer beter thuis kan blijven. Ook het toetsen van een eventuele ‘functiegerichte vaccinatieplicht’ (om een bepaalde functie goed en veilig te kunnen uitoefenen, bijvoorbeeld een zorgmedewerker die met kwetsbare patiënten omgaat), moet door de bedrijfsarts gebeuren. Deze mag weliswaar niet zeggen of de werknemer wel of niet is gevaccineerd, maar kan wel aangeven of de werknemer ‘geschikt is om de functie uit te oefenen’. In de basis echter moeten werkgever en werknemer er samen uit zien te komen. Dat betekent dat u samen met uw werknemer bekijkt of er alternatieven zijn, bijvoorbeeld thuiswerken, tijdelijk andere werkzaamheden doen of het dragen van beschermingsmiddelen zoals een mondkapje. Alleen in het uiterste geval en alleen onder zeer strenge voorwaarden is ontslag mogelijk.

Rechtspraak moet duidelijkheid verschaffen

Als je er samen niet uitkomt, dan is een gang naar de rechter een laatste mogelijkheid. De rechter moet dan afwegen of de grondrechten en privacy van de werknemer zwaarder wegen dan de zorgplicht van de werkgever. Toekomstige vonnissen over vaccinatieplicht zullen duidelijk moeten maken of vaccinatie op de werkvloer onderwerp van touwtrekkerij blijft, of dat het een kwestie van tijd is voordat de vaccinatieplicht voor werknemers ook in Nederland wordt ingevoerd.

Heeft u vragen over de vaccinatieplicht op de werkvloer?

Heeft u vragen over de vaccinatieplicht voor werknemers of wilt u graag eens bespreken waar u tegenaan loopt zodat wij met u mee kunnen denken? Neem dan contact met ons op.