De aandeelhoudersovereenkomst

Op alleen vertrouwen kunt u geen onderneming bouwen. Leg afspraken daarom vast in een aandeelhoudersovereenkomst. Door de afspraken vast te leggen in een aandeelhoudersovereenkomst verkleint u immers de kans op mogelijke (juridische) conflicten. In dit artikel leg ik u graag uit welke zaken belangrijk zijn om vast te leggen in een aandeelhoudersovereenkomst en komen de volgende aandachtspunten naar voren:

• Het belang van een aandeelhoudersovereenkomst.
• Is een aandeelhoudersovereenkomst verplicht?
• Welke zaken kunt u vastleggen in een aandeelhoudersovereenkomst.
• Wie is partij bij een aandeelhoudersovereenkomst.
• De toekomst van de onderneming.
• Wat te doen bij een aandeelhoudersgeschil?
• Boetebeding
• Aandachtspunten aandeelhoudersovereenkomst voor u op een rij.

Het belang van een aandeelhoudersovereenkomst

Onlangs schreven wij een artikel over aandeelhoudersgeschillen, waarin we wijzen op het belang van het vastleggen van schriftelijke afspraken tussen aandeelhouders. Niet alleen kunnen er in een aandeelhoudersovereenkomst afspraken worden vastgelegd over hoe er dient te worden omgegaan met geschillen onderling, met het vastleggen van afspraken op papier kan het ontstaan van geschillen in de toekomst zelfs worden voorkomen. Het volledige artikel kunt u hier lezen.

Is een aandeelhoudersovereenkomst verplicht?

De geldende regels en gemaakte afspraken tussen aandeelhouders en de organisatie van een vennootschap liggen voornamelijk vast in de statuten. Een aandeelhoudersovereenkomst is geen verplichting, maar vaak blijken de statuten echter onvoldoende te regelen en kiezen de aandeelhouders ervoor om bij het begin van de samenwerking een aandeelhoudersovereenkomst te sluiten. Daarnaast zijn de statuten van een vennootschap openbaar waardoor bepaalde afspraken er niet in thuis horen.

Een wijziging van de statuten vereist daarnaast een gang naar de notaris, geen kosteloze bezigheid wanneer er vaak veranderingen nodig zijn. Het sluiten van een aandeelhoudersovereenkomst is een flexibele oplossing om zakelijke afspraken vast te leggen. Dit biedt bijvoorbeeld een uitkomst wanneer er een nieuwe aandeelhouder toetreedt of een nieuwe investeerder wordt aangetrokken.

Aandachtspunten aandeelhoudersovereenkomst

Mede door de invoering van de Flex BV en de contractsvrijheid, is men intussen veel ruimer gaan denken over de toelaatbaarheid van aandeelhoudersovereenkomsten en ook wat daarin kan worden vastgelegd. De aandeelhoudersovereenkomst biedt uitkomst bij veel verschillende scenario’s. Belangrijke onderwerpen die in de overeenkomst kunnen worden vastgelegd zijn:

• de (wijze van) besluitvorming;
• de overdracht en verkoop van aandelen;
• toetreding van aandeelhouders;
• waarderingsgrondslag van de aandelen;
• exit regeling;
• de verdeling van de winst (dividenduitkering);
• wat te doen als er een (aandeelhouders)geschil ontstaat?;
• maar ook een geheimhoudings- non-concurrentie- en relatiebeding.

Het belang van het regelen van deze onderwerpen is groot. Zonder bijvoorbeeld een exit regeling, is het bepaald niet eenvoudig om van de andere aandeelhouder af te komen. Naast het regelen van bovengenoemde onderwerpen, worden een aantal belangrijke zaken nog wel eens over het hoofd gezien. Wie zijn partijen bij de overeenkomst bijvoorbeeld?

De partijen bij een aandeelhoudersovereenkomst

Uiteraard zijn de aandeelhouders partij bij de aandeelhoudersovereenkomst. Vaak wordt echter vergeten dat de aandeelhouder een BV kan zijn, die zelf ook een aandeelhouder heeft. Vergeet daarom niet de aandeelhouder van de aandeelhouder partij te maken bij de aandeelhoudersovereenkomst. De aandeelhouder van de aandeelhouder heeft indirect bezit in de vennootschap, maar wanneer hij geen partij is bij de overeenkomst, neemt hij geen enkele verplichting uit de aandeelhoudersovereenkomst op zich. Dat kan in de praktijk vervelend uitpakken.

Naast de aandeelhouders, de aandeelhouders van de aandeelhouders, is het verstandig om de vennootschap zelf ook partij te maken bij de aandeelhoudersovereenkomst. Stelt u zich eens voor dat het zittende bestuur niet wenst mee te werken aan een dividenduitkering, dan kan medewerking moeilijk worden afgedwongen van de vennootschap. Is de vennootschap wel partij bij de aandeelhoudersovereenkomst, dan is de vennootschap ook gebonden aan die afspraken en voorkomt u een geschil.

De toekomst van de onderneming

De belangrijkste bepalingen zijn bepalingen die gaan over situaties die hevige impact hebben op de toekomst, de waarde van de onderneming en de participatie. Denk hierbij aan de gebeurtenis dat een grootaandeelhouder overlijdt of eerder uit de onderneming wilt stappen dan wenselijk is.

Er zijn verschillende methodes mogelijk om aandeelhouders het recht te geven aandelen te verkopen en om te voorkomen dat er nieuwe aandeelhouders toetreden. Een blokkeringsregeling met een aanbiedingsverplichting in de statuten heeft dezelfde werking, maar indien deze ontbreekt biedt een drag of tag along bepaling bijvoorbeeld uitkomst. Ook het voor een bepaalde periode uitsluiten van de overdraagbaarheid van de aandelen is mogelijk (lock-up).

“Voorkom dat de bubbel barst en leg afspraken vast”

Aandeelhoudersgeschillen

Er bestaat een wettelijke regeling in verband met aandeelhoudersgeschillen. Deze wettelijke regeling is echter niet altijd van toepassing, of biedt soms voor een specifieke situatie geen uitkomst. Daarnaast duurt het vaak lang om geschillen te beslechten volgens de wettelijke regeling. Bij wangedrag van een aandeelhouder waardoor het vennootschappelijk belang wordt geraakt, kunnen bijvoorbeeld een of meer aandeelhouders, die goed zijn voor minimaal een derde van het geplaatste kapitaal, dan bij de rechter eisen dat de aandelen van de betreffende aandeelhouders overgedragen dienen te worden. Beter is om dit vooraf vast te leggen in een aandeelhoudersovereenkomst. Dit geldt ook voor de methode die gebruikt kan worden om de samenwerking te beëindigen. Vaak wordt afgesproken dat de betrokken aandeelhouder alle of een gedeelte van zijn aandelen moet verkopen aan de andere aandeelhouders als deze situatie zich voordoet.

Vergeet het boetebeding niet

Zonder boetebeding is de mogelijkheid tot handhaving kleiner. Wanneer er een contractuele verplichting niet wordt nagekomen door een aandeelhouder, dient eerst te worden aangetoond welke schade daardoor is geleden. Dat is niet eenvoudig en brengt onzekerheid met zich mee. Door middel van het opnemen van een boetebepaling, wordt die onzekerheid weggenomen.

Wilt u een aandeelhoudersovereenkomst opstellen of heeft u hulp nodig bij het oplossen van een aandeelhoudersgeschil?

De ondernemingsrechtadvocaten van TEN kunnen u adviseren bij het opstellen van een overeenkomst op maat. Neem daarvoor contact op met onze advocaten ondernemingsrecht.